Vipassana là một trong những phương pháp thiền cổ xưa nhất của Ấn Độ. Đã thất lạc từ lâu, Vipassana được Đức Phật Gotama tái phát hiện hơn 2500 năm về trước. Cụm từ “Vipassana” nghĩa là nhìn mọi thứ đúng như thật. Đây là một tiến trình thanh lọc tâm bằng cách tự quan sát. Ta bắt đầu quan sát hơi thở tự nhiên để định tâm. Với ý thức sắc bén, ta tiếp tục quan sát bản chất thay đổi của thân và tâm và thể nghiệm được chân lý phổ quát về vô thường, khổ và vô ngã. Hiểu rõ chân lý này bằng kinh nghiệm trực tiếp là một tiến trình thanh lọc tâm. Toàn bộ con đường (Dhamma) là phương thuốc phổ quát cho các vấn đề chung, không liên quan tới tổ chức tôn giáo hay chủ nghĩa tông phái nào. Vì lý do này, tất cả mọi người đều có thể thực hành Vipassana ở bất cứ đâu, vào bất kỳ lúc nào mà không có xung đột về chủng tộc, cộng đồng hay tín ngưỡng; và sẽ mang lại lợi ích như nhau cho tất cả mọi người.
Vipassana không phải là:
- Nghi lễ, nghi thức dựa trên lòng tin mù quáng.
- Sự giải trí tri thức hay triết lý.
- Phương cách chữa bệnh, nghỉ dưỡng hay cơ hội để xã giao.
- Sự trốn tránh khỏi những thử thách, đau khổ của cuộc sống hàng ngày.
Vipassana là:
- Phương pháp diệt trừ đau khổ.
- Phương cách thanh lọc tâm cho phép chúng ta đối diện với những căng thẳng và khó khăn của cuộc sống một cách bình tĩnh, quân bình.
- Một nghệ thuật sống mà chúng ta có thể thực hành để đóng góp tích cực cho xã hội.
- Thiền Vipassana hướng đến mục tiêu cao cả nhất là sự giải thoát và giác ngộ hoàn toàn. Mục đích của Vipassana không bao giờ đơn thuần là chữa bệnh. Tuy nhiên, như một sản phẩm phụ của quá trình thanh lọc tâm, nhiều căn bệnh tâm lý được chữa khỏi. Thực chất, Vipassana trừ diệt được ba nguyên nhân căn bản của mọi khổ đau: ham muốn, ghét bỏ và vô minh. Với sự thực hành liên tục, phương pháp này giúp giải toả được những căng thẳng trong cuộc sống hàng ngày, tháo gỡ nút thắt tạo bởi thói quen cố hữu là phản ứng thiếu bình tĩnh với những hoàn cảnh dễ chịu hay khó chịu.
Mặc dù Vipassana là phương pháp do Đức Phật tìm ra, sự thực hành không chỉ giới hạn cho Phật tử. Tuyệt đối không có sự cải đạo. Phương pháp này hoạt động trên cơ sở đơn giản là tất cả chúng ta đều gặp những vấn đề giống nhau, và một phương pháp có thể giải quyết những khó khăn này cần được áp dụng chung cho tất cả. Nhiều người từ nhiều tông phái khác nhau đã hưởng được những lợi ích nhờ thực hành thiền Vipassana và thấy không có gì xung khắc với tín ngưỡng của họ.
Thiền và Kỷ luật tự giác
Tiến trình tự thanh lọc tâm chắc chắn không bao giờ dễ dàng – thiền sinh phải tu tập rất cần mẫn. Bằng nỗ lực của chính mình, thiền sinh đạt được sự tự chứng nghiệm, không một ai có thể làm thay cho họ. Do đó, thiền chỉ thích hợp với những người sẵn sàng tu tập chuyên cần và tuân theo nội quy. Những nội quy này được đặt ra vì lợi ích của thiền sinh, để bảo vệ thiền sinh, và là một phần quan trọng trong việc hành thiền.
Chắc chắn mười ngày là thời gian rất ngắn để thâm nhập vào những tầng lớp sâu nhất của tâm vô thức và học được cách diệt trừ những bất tịnh nằm tại đó. Liên tục tự mình tu tập là bí quyết để thành công của phương pháp này. Điều lệ và nội quy được đặt ra dựa trên đến phương diện thực tiễn này, chứ không phải vì lợi ích của thiền sư hoặc ban quản lý khóa thiền; hoặc là những truyền thống tiêu cực, cổ hủ, hay lòng tin mù quáng của một vài tổ chức tôn giáo. Trái lại, điều lệ và nội quy được đúc kết dựa trên kinh nghiệm thực tế của hàng ngàn thiền sinh trong nhiều năm, rất khoa học và hợp lý. Việc tuân thủ nội quy sẽ tạo ra môi trường thuận lợi cho việc hành thiền; ngược lại sẽ gây ô nhiễm cho môi trường ấy.
Thiền sinh phải lưu trú tại trung tâm trong suốt thời gian của khóa thiền. Những điều lệ khác cũng nên được đọc kỹ và cân nhắc. Chỉ những người cảm thấy mình có thể tuân theo một cách thành thật và triệt để mới nên nộp đơn xin tham dự. Những người chưa sẵn sàng tuân thủ sẽ chỉ lãng phí thì giờ của mình, và tệ hơn nữa là sẽ làm phiền những người tu tập nghiêm chỉnh khác. Thiền sinh cũng phải hiểu rằng khi mình nhận thấy kỷ luật quá khắt khe, và bỏ về nửa chừng, không hoàn tất khóa thiền, sẽ rất bất lợi và không được phép. Tương tự như vậy, thật đáng tiếc, mặc dù đã được nhắc nhở nhiều lần, những thiền sinh không tuân theo kỷ luật sẽ bị buộc rời khỏi khoá thiền.
Nội quy khoá thiền
Nền tảng của sự tu tập là Sīla – giới hay đạo đức. Sīla tạo căn bản cho sự phát triển Samādhi – sự định tâm; và sự thanh lọc tâm đạt được nhờ Paññā – trí tuệ hay tuệ giác.
Giới
Tất cả thiền sinh tham dự khoá thiền Vipassana cần nghiêm tục giữ năm giới sau đây trong suốt thời gian khoá thiền:
Không giết hại chúng sinh khác;
Không trộm cắp;
Không quan hệ tình dục dưới mọi hình thức;
Không nói dối;
Không dùng chất gây say/ nghiện.
Những thiền sinh cũ (là những người đã hoàn thành hơn một khoá thiền với Thiền sư S.N Goenka hoặc một trong những Thiền sư phụ tá) được yêu cầu giữ thêm các giới sau đây:
Không ăn sau 12 giờ trưa;
Không thực hiện các hình thức giải trí hay trang điểm;
Không nằm giường cao và sang trọng.
Thiền sinh cũ giữ giới thứ sáu bằng cách chỉ dùng nước trà (không sữa) và nước trái cây trong giờ giải lao lúc 5 giờ chiều, trong khi đó thiền sinh mới có thể dùng trà với sữa và trái cây. Thiền sư có thể cho phép một vài thiền sinh cũ không phải giữ giới này vì lý do sức khỏe. Tất cả đều phải giữ giới thứ bảy và thứ tám.
Tuân phục Thiền Sư và Phương Pháp
Trong thời gian khóa thiền, thiền sinh phải nghiêm túc và sẵn sàng tuân theo mọi sự hướng dẫn và chỉ dẫn cách tu tập của Thiền sư. Đó là, tuân thủ kỷ luật và hành thiền đúng như sự yêu cầu của thiền sư, không bỏ bớt một phần nào cũng như không thêm vào điều gì. Sự tuân phục phải rõ ràng với sự hiểu biết, chứ không phải là sự phục tùng mù quáng. Chỉ với thái độ tin tưởng này thiền sinh mới có thể tu tập chuyên cần và triệt để. Đặt niềm tin như thế vào thiền sư và phương pháp là yếu tố quan trọng cho sự thành công khi hành thiền.
Phương pháp khác, nghi lễ, và các hình thức thờ cúng
Trong khóa thiền, điều tối quan trọng là mọi hình thức cầu nguyện, cúng bái, hay các nghi lễ tôn giáo – nhịn ăn, thắp nhang, lần tràng hạt, tụng niệm, ca hát, nhảy múa… phải tạm ngưng. Tất cả những phương pháp thiền khác và các loại kỹ thuật chữa bệnh hay luyện tập về tâm linh khác cũng cần dừng lại. Đây không phải là sự lên án những đường lối hoặc phương pháp khác, mà là để thử phương pháp Vipassana một cách công bằng trong sự thuần khiết của nó.
Thiền sinh được khuyến cáo rõ ràng rằng nếu cố tình pha trộn những phương pháp thiền khác vào Vipasana sẽ ngăn cản hoặc làm giảm sút sự tiến bộ. Mặc dù được Thiền sư cảnh cáo nhiều lần, trong quá khứ vẫn có những trường hợp thiền sinh cố tình pha trộn phương pháp này với nghi lễ hoặc phương pháp thiền khác, và đưa đến nhiều hậu quả. Cần phải đến gặp Thiền sư để làm sáng tỏ mọi thắc mắc và nghi ngờ.
Tham vấn với Thiền Sư
Thiền sư giành thời gian từ 12 giờ trưa đến 1 giờ chiều cho thiền sinh đến vấn đáp riêng. Thiền sinh cũng có thể hỏi công khai từ 9 giờ đến 9 giờ 30 tối tại thiền đường. Những giờ tham vấn này nhằm làm sáng tỏ phương pháp thực hành và để trả lời những câu hỏi phát sinh từ các bài giảng buổi tối.
Sự im lặng thánh thiện
Mọi thiền sinh phải giữ Sự Im Lặng Thánh Thiện từ lúc bắt đầu khóa thiền cho đến buổi sáng ngày cuối. Sự Im Lặng Thánh Thiện nghĩa là sự im lặng của thân, khẩu, và ý. Mọi hình thức liên lạc với người đồng tu, bằng cử chỉ, ra dấu, ghi giấy… đều không được cho phép.
Tuy nhiên, thiền sinh có thể nói chuyện với thiền sư khi cần thiết và có thể gặp ban quản lý khi có những vấn đề liên quan đến thực phẩm, tiện nghi, sức khỏe… Nhưng những liên lạc này cũng phải được giữ ở mức tối thiểu. Thiền sinh phải giữ thái độ là mình đang tu tập trong sự cô lập.
Sự cách biệt Nam – Nữ
Cần duy trì sự cách biệt hoàn toàn giữa nam và nữ. Những cặp vợ chồng hay người yêu không được liên lạc với nhau dưới bất cứ hình thức nào trong khóa thiền. Điều này cũng áp dụng cho bạn bè, người trong cùng gia đình…
Đụng chạm thân thể
Vì bản chất cô lập của phương pháp thiền, điều quan trọng là trong suốt khóa, thiền sinh tránh mọi sự đụng chạm thân thể với người cùng phái hoặc khác phái.
Yoga và Tập thể dục
Mặc dù tập yoga và thể dục phù hợp với Vipassana, nhưng thiền sinh cần tạm ngưng vì không có sẵn khu vực và phương tiện dành riêng cho các loại thể dục này tại trung tâm. Chạy bộ cũng không được phép. Thiền sinh có thể vận động bằng cách đi bộ trong khu vực dành riêng cho nam hoặc cho nữ.
Dụng Cụ Tín Ngưỡng, Tràng hạt, Bùa, Hình, Tượng…
Không được mang vào trung tâm thiền bất kỳ một vật nào kể trên. Nếu vô tình mang theo, cần phải giao cho ban quản lý giữ giùm trong thời gian khóa thiền.
Chất gây say và Ma tuý
Không được mang ma túy, rượu, hoặc những chất gây say khác vào trung tâm thiền; điều này cũng áp dụng cho thuốc an thần, thuốc ngủ, và tất cả các loại thuốc giảm đau. Những người dùng thuốc theo toa bác sĩ cần thông báo với thiền sư.
Thuốc lá
Vì sức khỏe và sự thoải mái cho tất cả thiền sinh, hút, nhai, ngửi thuốc lá đều bị cấm trong khóa thiền.
Thực phẩm
Không thể nào làm thỏa mãn sở thích và nhu cầu của từng thiền sinh, do đó thiền sinh được yêu cầu vui lòng chấp nhận những món ăn chay đơn giản được phục vụ. Ban quản lý cố gắng chuẩn bị những thực đơn bổ dưỡng và quân bình, thích hợp cho sự thực hành thiền. Nếu thiền sinh nào phải dùng những thức ăn đặc biệt vì lý do sức khỏe, nên thông báo cho ban quản lý biết khi nộp đơn. Không được phép nhịn ăn.
Quần áo
Quần áo nên giản dị, lịch sự, và thoải mái. Không nên mặc quần áo chật bó, mỏng manh, hở hang hoặc sặc sỡ (như quần soọc, váy ngắn, quần hoặc vớ bó, áo quá ngắn hoặc không có tay). Không được phép phơi nắng hoặc để thân thể hở hang. Điều này quan trọng để tránh gây phân tâm cho người khác.
Tắm giặt
Vì không có máy giặt hay máy sấy nên thiền sinh cần mang theo đầy đủ quần áo. Có thể giặt bằng tay những thứ nhỏ. Chỉ có thể tắm giặt trong giờ nghỉ, không tắm giặt trong giờ thiền.
Liên lạc với bên ngoài
Thiền sinh phải ở trong phạm vi trung tâm thiền trong suốt khóa. Thiền sinh chỉ được phép rời trung tâm khi có sự đồng ý đặc biệt của thiền sư. Thiền sinh không được phép liên lạc với bên ngoài trước khi khóa thiền chấm dứt. Sự liên lạc bao gồm thư từ, điện thoại, khách khứa. Điện thoại di động, máy nhắn tin, và mọi thiết bị điện tử khác phải được giao cho ban quản lý giữ cho tới khi khóa thiền kết thúc. Trong trường hợp khẩn cấp, bạn hoặc thân nhân của thiền sinh có thể liên lạc với ban quản lý.
Nghe nhạc, Đọc và Viết
Không được phép nghe nhạc, mở radio, v.v… Không được mang sách báo, giấy bút vào khóa thiền. Thiền sinh không nên làm mình phân tâm bằng cách ghi chép. Hạn chế việc đọc và viết là để nhấn mạnh tính thực tế của phương pháp thiền này.
Máy ghi âm và Máy chụp hình
Những thiết bị này không được phép trừ khi có sự cho phép của Thiền sư.
Tài chính cho khoá thiền
Theo truyền thống tinh khiết của Vipassana, những khóa thiền được tổ chức hoàn toàn do sự đóng góp tự nguyện. Chỉ những đóng góp của thiền sinh cũ mới được chấp nhận, nghĩa là, những người đã hoàn tất một khóa thiền với thiền sư S. N. Goenka hay thiền sư phụ tá của ngài. Những thiền sinh tham dự khóa thiền lần đầu tiên có thể đóng góp vào ngày cuối khóa hoặc bất cứ lúc nào sau đó.
Bằng cách này, những khóa thiền được tài trợ bởi những người nhận ra được lợi ích của phương pháp. Mong muốn được chia sẻ lợi ích với những người khác, họ đóng góp tùy theo khả năng và ước muốn. Những sự đóng góp như thế là nguồn tài chánh duy nhất cho những khóa thiền trên khắp thế giới. Không có một hiệp hội hoặc một cá nhân giàu có nào tài trợ cả. Các thiền sư cũng như những người tổ chức đều không nhận bất cứ thù lao nào cho sự phục vụ của họ. Do đó, Vipassana được quảng bá với mục đích tinh khiết, không bị thương mại hóa.
Dù nhiều hay ít, sự đóng góp phải được thực hiện với ước nguyện giúp đỡ người khác: “Khóa thiền mà tôi đã tham dự được tài trợ nhờ lòng hảo tâm của những thiền sinh cũ; bây giờ để tôi đóng góp cho một khóa sắp tới, để cho những người khác cũng hưởng được những lợi ích của phương pháp này”.
Tóm tắt
Để làm sáng tỏ tinh thần chung của các kỷ luật và nội quy, xin tóm lược như sau:
Cố gắng hết sức để những hành động của mình không làm phiền người khác. Không để ý đến những phiền nhiễu do người khác gây ra.
Có thể có những thiền sinh không hiểu lý do thực sự của một hay vài điều lệ trên đây. Không nên để thái độ tiêu cực và nghi ngờ phát triển, mà nên gặp thiền sư lập tức để tìm hiểu rõ ràng.
Chỉ với sự cố gắng tối đa giữ kỷ luật, thiền sinh mới có thể hiểu được cách tu tập và hưởng được lợi ích. Sự nhấn mạnh trong khóa thiền là tu tập. Lời khuyên quý báu là: hãy thực hành như đang ở một mình, hướng vào nội tâm, bỏ qua mọi bất tiện và phiền nhiễu mà mình có thể gặp phải.
Cuối cùng, thiền sinh nên lưu ý là sự tiến bộ của mình tùy thuộc duy nhất vào các phẩm chất tốt của riêng mình và sự phát triển cá nhân, và năm yếu tố: những nỗ lực nhiệt thành, sự tự tin, sự chân thành, sức khỏe, và trí tuệ.
Nguyện cho những thông tin trên đây giúp quý vị đạt được lợi ích tối đa trong khóa thiền. Chúng tôi hân hạnh có cơ hội được phục vụ, và chúc quý vị được an vui và hòa hợp nhờ kinh nghiệm tu tập Vipassana.
THỜI KHOÁ BIỂU
Thời khoá biểu sau đây được đặt ra để duy trì sự liên tục của việc hành thiền. Muốn đạt được kết quả tốt nhất, thiền sinh được khuyên triệt để tuân theo.
Thời gian Hoạt động
4:00 sáng Chuông báo thức buổi sáng
4:30-6:30 sáng Thiền tại thiền đường hay phòng riêng
6:30-8:00 sáng Ăn sáng
8:00-9:00 sáng Thiền chung tại thiền đường
9:00 sáng-11:00 trưa Thiền tại thiền đường hay phòng riêng tuỳ theo sự chỉ dẫn của Thiền sư
11:00-12:00 trưa Ăn trưa
12 trưa-1:00 chiều Nghỉ ngơi và Tham vấn với thiền sư
1:00-2:30 chiều Thiền tại thiền đường hay phòng riêng
2:30-3:30 chiều Thiền chung tại thiền đường
3:30-5:00 chiều Thiền tại thiền đường hay phòng riêng tuỳ theo sự chỉ dẫn của Thiền sư
5:00 chiều-6:00 tối Giải lao uống trà
6:00-7:00 tối Thiền chung tại thiền đường
7:00-8:15 tối Pháp thoại tại thiền đường
8:15-9:00 tối Thiền chung tại thiền đường
9:00-9:30 tối Tham vấn trên thiền đường
9:30 tối Về phòng – Tắt đèn
